jueves, 30 de diciembre de 2010

Ahí vai o 2.010

Xa soio quedan horas, nada, e xa se vai. A verdade e que o meior pola miña profesión o que mais escoitei foi o de, deixao ir, pero mirando haber como amenaza o 2.011. E digo eso porque, non son mais que un simple AUTONOMO. Pero a verdade e que con todo do monotema que nos ataca a cotío, as veces ainda se escoitan frases "simpaticas" a ultima foi referida os centolos, eses animais de sabor increible e cargado de variantes. Pois bueno alguén me comentou que os centolos tamén se puxeron de acordo, para que ?, dixen, para ... oder, dixeronme, nun ano coma este, van eles e desaparecen .... desaparecen? Si, os barcos de Cambados xa están todos a vieira (onde non gañan tanto) e decir non teñen colleita extra. E así as cousas o dos centolos quedará para moitisimos menos e tamén viviran de eles moi poucos en comparación con que podería ser.
O sea que PROA e avante.
Pero bueno despois de esta reflexión un tanto pesimista, a verdade e que quería alonxarme do tono, o que eu realmente desexaba, teñamos ou non centolos e DESEXARVOS UN BO ANO 2.011, en todolos sentidos e si algún sentido faia, pois bueno, ... outro haberá que o compense.


Este ano como non fun a ningunha regata e moi poucas veces poiden estar navegando nun de eses nosos barquiños, non teño, nin tiven moitas historias que contar (a verdade e que fun mais de pesca, que tiña abandonado) e tampouco teño para facer un resumen da tempada, para min levouna o vento (que de eso si oubo), bueno un dato: Regata de Clasicos, S. Vicente. Xuntanza da Rabandeira e Memorial Tito Silva. Chegou a hora dos barcos grandes. Tiña un par de fotos que me gustaron entre outras con esas, que aqui vos deixo, repetirme nos meus meiores desexos para aqueles de boa vontade.

Unha grande aperta. E os de afora, vemonos para Carril, non?


Ainda teño esta oura proa, elexir. Fotos:

Proa 1,"Evangelina" Xuntanza de Galeóns Rabandeira.

Mentras se Marisquea.

Proa 2, "Nova Jorita". I Memorial Tito.


viernes, 3 de diciembre de 2010

Memorias da Salazón

O pasado venres 26 de novembro, presentouse na Casa do Mar de Vilanova de Arousa o documental "Memorias da Salazón", este forma parte dun proxecto do Museo do Mar de Galicia, aberto a todo o que queira ampliar, con diferentes entregas que irán conformando o Arquivo Audiovisual do Mar de Galicia.
A primeira presentación foi a de Vilanova de Arousa: "Memorias da Salazón", alí Pablo Carrera e Rafa Vilas (da productora do documental), fixeron a presentación, quedou claro que esta é unha serie de documentais aberta e sen prazo para o remate, así o día seguinte en Bueu os mesmos protagonistas e outros mais, presentaban "Bueu unha Bota de Altura", o recordo de aquelas botas cos nomes de "Atún" e da fabrica de Rioboo, estiveron de novo nos ollares de Bueu de onde eran orixinarias.
No futuro están deseñandose xa os que poderían ir adicados a outras figuras tan representativas da Cultura Maritima de Galicia : Carpintería de Ribeira, Os Galeóns ou a desaparecida Lancha Xeiteira.
Esperemos que o proxecto tire coa forza necesaria para díante, que en estos casos xa se sabe cal é o combustible para que vaia.

E volvendo o pasado venres, que decir?. O salón de plenos do Concello, quedábase pequeno e optouse por un mais grande, o da Casa do Mar, alí con un cheo, que daba conta do interés que espertou en Vilanova o documental, tivemos o pracer de oir e ver a Antonio ou a Delfina e Pilar, protagonistas conductores do argumento. No que colaboraron de un xeito ou outro Vicente Caramés, Luis Rey, os ditos Rafael Vilas, Pablo Carrera axudados tamén polos arquivos audiovisuais da TVG e o fotografico do departamento de conservación do Museo.

Como decía, Antonio Blanco, Delfina Prado e Pilar Santos debuxaron un oficio e un contexto economico-social, onde o salazón era una parte actora fundamental, as imaxes de arquivo daban fé. E así de un xeito moi ameno e descriptivo pasou o tempo que se fixo corto.

O salón da Casa do Mar estaba ateigado de xente que poido volver a revivir unha parte da súa historia recente.

Rafael Vilas e Pablo Carrera, decían na presentación que este non era o gran documental que a importancia da salazón merece en Galicia, pero na miña opinión si é un bo traballo que merece ser visto. E agora que rule.

Podedes velos en YouTube polos seus nomes: Bueu unha bota de altura e M....

miércoles, 15 de septiembre de 2010

Decir que convocar unha xuntanza de amigos na Arousa e garantía de exito non é nada aventurado, a maior potencia asociacionista da FGCMF está aquí e os maiores voluntarios para poñerse o mar, penso que tamén. Dito esto, queda claro que a convocatoria para xuntarse no recordo de Tito foi un exito, de asistencia é de "bo rollo", pois as xuntanzas non soio se fan no mar, as veces, casi sempre teñen un compoñente terricola importante é cando as persóas se xuntan a falar e compartir. Así casi todo o mundo foi coñecendo o persoaxe e a persóa, comentando anecdotas e historias. Como decía dende O Grobe, Illa e Cambados xuntaronse barcos de moitas tipoloxías diferentes, o que mais como non dornas, en todalas variantes: tope, tingladillo, grandes pequenas, modernas e de antes.


Decíame Fernando o sobriño de Tito que lle encargara a él o vento, e non fallou, pola mañán unha calma envolvía a Ría e a partires das 16,00, o NE. escomezou a soplar hasta deixarnos unha tarde de vento fresco, ideal para que as embarcacións de maior porte poideran moverse a gusto.

O pelotón "dorneiro" saeu rumbo a baliza de Orido e un tras de outro completabamos viradas nun ir e vir dende Cambados a baliza, e decir pola canle de saida cara a Salvora, un carrusel de embarcacións tinguían de branco coas suas velas o mar no que tantas veces nevegou Tito, o que veu partir e regresar o solpor.
Tamén apareceron outros cambadeses que non están metidos no runxe-runxe asociativo, pero que están e coñeceron o personaxe. A bordo da Pelexa, Avelino Aragunde e Suso Martinez.

E si foi momento para o recordo, un dos elementos mais "coherentes" co lugar, foi ver a presencia da "Descalsiña", unha gamela de Cambados? non, unha gamela das que hai moitos anos, aparellando de latina traballaban polo Bohido (e o resto) o rastro, costalle bolinar, pero fai uns "lagos" espectaculares. Bonita aportación dende Vilanova co usufructo dinamizador na Escola.


O remate entre as miradas das embarcacións, vexase diferencia entre a "Airexa" no medio e as dornas do "Desafío a Tope", moitos anos de diferencia no concepto de deseño.
Despois do baño, o picoteo na Cultural e a promesa de que esta sexa a 1ª edición de moitas mais, onde a Memoria a Tito sera perfecta para desenvolver a "regata" dos barcos grandes, esa gran regata que falta na Ria de Arousa, complemento da Regata de Clasicos de Vicente e que sen dubida fai falta. Haberá que ver como facela para que ninguén quede a disgusto.

A "Nª Jorita" tripulada entre outros por Evaristo Piñeiro e Benito Gonzalez, foi a heredeira de ese espiritu de Tito, eles fixeron moitas millas o seu carón.
Ah!! e por certo, coidado co que dí a prensa, e algo .... publicase en ela, mais en algún famoso blogue local, que as tardes de navegación eran amenizadas por un tocadiscos Bristish Seagul que a dorna levaba a bordo, e sí levaba un B.S. o que lle chamabamos "tocadiscos" que adoitaba encender cando nos quedabamos sin vento, él quitounos de mais de unha calma. Curiosidades.




jueves, 9 de septiembre de 2010

I Memorial Tito Silva


Xa hai uns anos que finou, pero o seu recordo ainda está moi vivo, tan vivo que ten dorna, a dorna de Tito, a Airexa.
Seguro que non destacaba por ser o tipo mais popular nin por actividades públicas, ainda que si era peculiar, no fisico e no profesional, o seu fisico era moi recoñecible a enfermedade deixarao con pegadas, barbilanpiño, enxuto e un pouco enrrugado detrás das súas gafas. No profesional, era un comerciante, vendía maquinas de coser, televisores, lavadoras e outros electrodomesticos (creo recordar xunto con Cesar, na rúa Isabel II), cando os electrodomesticos non tiñan moitos compradores (no meu recordo de mozo) en esto xa debía ser precursor de futuros, gustabanlle os amigos, e unha boa saida a navegar. Supoño que para eso concibeu a "Airexa", e digo concibeu porque foi unha teima propia, que deixou herdeiros. El foi o que lles meteu o bicho das embarcacións a mais de un, foi o que proporcionou moitas tardes de fantastica navegación a moitos cambadeses e non cambadeses, pois a "Airexa" era unha embarcación aberta a todo aquel que quixera sair a pasar unha tarde polo mar. A min costoume embarcar, pois non coñecía os que con asiduidade eran a súa tripulación, pero unha vez a bordo o trato sempre foi fantastico, por parte de todos, soio podo falar ben.
Onte mercores, Evaristo, a súa man dereita ou esquerda en aqueles tempos, mais Fernando o seu sobriño e actual propietario da "dorna de Tito" falaronme de facer un algo, e como pasa en estas cousas, encendemos. Penso que poucas persóas como Tito poden merecer ter unha xornada de mar adicada, supoño que outros teñen moitos mais meritos en este eido. Pero él foi o PRIMEIRO, foi único en aquel tempo en adicar unha embarcación de traballo o lecer e foi XENEROSO no seu disfrute. Non é que este sobrado de tempo (soio hai que ver como teño o blogue) para poñerme a argallar, pero o recordo a aqueles momentos inesquencibles de navegación de compañeiros, de cantarelas de ... ben o merece.
E ahí estamos, esperandovos os que queirades a compartir navegación o vindeiro sabado 11 de setembro de 2.010 as 16,00 h.
E sigo a repetir GRAZAS TITO.




viernes, 30 de julio de 2010

XUNTANZA DE GALEÓNS

Hai iniciativas que están ben, outras moi ben, e outras moi oportunas e necesarias, así calificaría eu a I Xuntanza de Galeóns da Rabandeira, en Vilanova de Arousa.
Xa era hora e non podería ser de outro xeito, dende que hai anos Mascato e Rabandeira apostaran polo Novo Sofía o camiño non fixo mais que xuntar camiñantes. A demostración provocouse o pasado 24 de Xullo, vispera do día de Galicia. E non estaban todos, faltaban os que quedaron atrapados polas mareas da burocracia e o mar dos desplazamentos. Nada mais arribar a Vilanova atopabamos cascos, drizas velas e paus, un pau, dous paus, alquitrán, brillo, mimo e ... todo aquelo que conleva a recuperación de unha embarcación.

Acompañaban as historicas, as que tiraron do carro moitos anos, os barcos grandes que quedaron pequenos e curioso ver o tamaño da "enorme" noutrora "Nova Marina" o lado do recién botado "Industrial" agora "Manuyael-Industrial" e sin ir mais lexos, mesmo do "Nuevo Sofía". Tamén recentes incorporacións, dende Bueu o fermoso "Ave de Paso" do cal ainda nunca falaramos.

O "Luisa" que con tanto mimo coidan en Combarro, noutrora abandeirado da flota pesada, agora é un fermoso galeón de 8 metros, o lado do "Rei do Mar", ainda por aparellar, resulta hasta pequeno.
A intrepida Malena, fotografando para o blogue veciño da ACD. Dorna, ela é unha das súas "almasmater"

Tamén sirveu o día para recoñecer a un dos "chavales" do pelotón dorneiro e por extensión de todo o movemento asociativo José Paz Brión ou o Sr. José, como é coñecido. Dende Rabandeira quixeron recoñecer en este acto a súa dedicación. Quen non lembra o Sr. José mais a Claudio na "Maristela" en todalas regatas habidas. Hoxe o Sr. José regatéa co seu xenro e Claudio co seu sobriño, pero os dous seguen en activo, tan activo que está a facer unha dorna nova. Dende aquí lembrar tamén o Sr. Andrés de Riveira que pasados os 70 ainda daba guerra nos primeiros postos de calquera regata.

Hai uns meses dabamos conta da recuperación do "Industrial", no asteleiro de Aguiño, o día 24 de xullo o "Manuyael-Industrial" facía a súa presentación en sociedade, todo lustroso. Veu a remolque e sen velamen, pero en uns días a súa silueta será familiar na ría. E quen non o ve?
Alí a bordo do mesmo podemos tirar esta curiosa foto: Pedro Campos o cal hai que recoñecerlle a súa paixón polos galeóns e que estivo en Vilanova co "Silma", Luis Iglesias do "Novo Sofía" e Manuel Piñeiro do "Industrial" comentaban con interés, na cuberta.


A mañán era de verán, pero as prediccións meteoroloxicas, que daban vento, tamén acertaban, as triupulacións arremuiñabanse nas cubertas e polo peirao, esperando para sair rumbo a Cortegada, as esperanzas de facelo a vela, eran moi poucas. Tamén porque a dirección do vento era mesmo na proa.
Mentras uns esperaban, outros arribaban, era o caso da "Sara O." que co seu patrón Avelino Ochoa a roda, chegaba xusto para a partida. Alguén comentou, que existe moito interés por parte da Carpintería de Ribeira Galega de facer de esta embarcación unha embaixadora fora de Galicia do traballo que poden desenvolver dentro das embarcacións de lecer con "pedigree". Xa nos dirán.Avelino dixonos de que o vento andaba forte, de feito el soio dende o Grove fixo unha viaxe non moi placenteira, e toda a motor, a pesar de que "Sara O." está preparada para que unha persóa a poida manexar.
Ali no peirao, poidemos observar e admirar as recuperacións recién terminadas (Ave de Paso ou Eliseo .... e as que están en proceso, "O Rei do Mar" e o "Avelino Manuel" (pendentes de arbolar), non poideron estar o "Vieta", ou "Illa de Cortegada" e "RH1", que no veciño asteleiro de M. Mougan, na Illa, esperan turno para sair o mar.

Lucía tamén moi fermoso o "Evangelina I" de Rianxo, unha maravilla de 1.912, impresionante co seu desplazamento e o coidado que se lle administra. Comentaba o Sr. Rial, propietario, que da traballo, moito traballo, ter un barco de estas caracteristicas impecable o "Evangelina I" está perfecto.

A tripulación do "Eliseo" daba os últimos toques a maior, non poideron vir a vela dende Moaña, pois estaban de estrea e o forte vento non aconsellaba probaturas. Realmente a estampa do "Eliseo" de 1.908 é fermosisima.

Logo do acto de recoñecemento o Sr. José, douse a saida, tiñamos que aproveitar a marea, o horario debía ser cumprido o minuto. Os primeiros en sair foron "Sara O" e a "Fe em Deus" (que merece capitulo aparte).

Eliseo, Silma, Novo Sofía .... ofrecían unha imaxen impresionante o sair do peirao de Vilanova. Que boa idea xuntar a todos os Galeóns. A e por certo, a onde iban? bueno non o dixen. aproveitando a xuntanza de galeóns programouse conxuntamente coa FGCMF a "Travesía Xacobea polo Ulla de EE.TT." é en esa nos metemos. Proa Cortegada, no "Nuevo Sofía" as autoridades: Consellería do Mar, coa Sr. Conselleira de tripulante e Deputación de Pontevedra, a que nunca se lle pode deixar de agradecer o apoio que anos atrás nos prestaban para a construcción de embarcacións, debemos recuperar esas axudas.
O "Eliseo" nada mais sair xa quería votar as velas arriba, cousa que faría mais tarde xunto co "Nuevo Sofia" e "Ave de Paso", pero tiñase que administrar orden e soio sacaron o foque.

Outros como a "Rabandeira" instalaron para a ocasión un sistema de propulsión acoplado, que lles permiteu remontar o rio con todala flota.

Outro veterano, o "Nova Jorita", de Cambados, dende sempre con nos en todalas xuntanzas, non podía ser menos e alí estivo recién pintado e coa nova semente xa o mando, collendo o relevo de ... Sempre que o vexo navegar lembro a impresionante travesía que fixemos dende Cambados hasta Rianxo cando foi do Encontro do 1.999.

O meu querido "Luisa" en primeiro termo e "N. Jorita", o fondo, o "Nuevo Sofia" decidía facer un bordo a vela, acompañaronno o "Eliseo" e "Ave de Paso" a verdade e que a dirección do vento non permitía que fixeramos o rumbo previsto, en hora, navegando a vela.

Así mirando o fermoso espectaculo de mar e barcos, fomos encarando a desembocadura do Ulla deixando Corteghada pola popa e entrando de cheo na "Travesía Xacobea". Por certo para o ano navegaremos en Carril no Encontro e "veremos Cortegada deitada no mar".
Nos na "Sara O" fixemos o traxento no medio, e por atrás "Ave de Paso", "Fe em Deus" e uns "clasicos" que se acoplaron, xunto co "Chasula", que tamén estivo, pechabase a flota. O "Ave de Paso" e o que se ve en primeiro termo, está realmente fermoso.

Na medida que o rio se estreitaba os lombos de area impoñían a lei do calado, a flota poñiase nunha ringleira para evitar varadas non desexadas.

Na "Sara O." os patróns verificaba o rumbo. Carmelo, capitán da mercante, recordaba sensacións mariñeiras.
Divisando a ponte de Catoira todos escomezamos a agruparnos. Por certo a Catoira deixana "puenteada" por un lado o de sempre e por outro o de AVE. bonito, bonito ... non queda, ninguén dixo nada.

Fondeamos o carón das Torres do Oeste, os "pequenos" cruzamos a ponte os de mais porte tiveron que quedar antes. Logo da viaxe, o xantar, ali achegaronse tamén os tripulantes das embarcacións que non poideron subir, como a "Nova Marina", "Irmandiña", .... "Avelino Manuel" e todos xuntos fixemos mesa, onde non faltou o polbo.

Ali coincidimos cos preparativos da festa vikinga de Catoira, o galeón "Ursula" que nos fixo de guia, permanece todo o ano disfrazado coma un "drakar" para a ocasión.
E despois de xantar, para non perder a marea, partimos a libre alvedrío, de novo rumbo a Vilanova. As valquirias mesmo querían anunciar a nosa partida.

Como decía a libre alvedrío a a flota poido desplegar as velas e espallouse rumbo a Vilanova pola Ría. O vento no rio viña tan dereito que a "Nova Jorita" a volta, fixo o percorrido a ourellas de burro.
A "Fe em Deus" tomando rizos, largou a súa impoñente vela e foise co vento. Destacar a presencia de esta embarcación que unha vez mais acude a chamada, dende Povoa de Varzim, 14 horas de navegación, e alí estaban. Sempre con un gran esforzo pola súa parte, están con nos.

"Sara O" tivo que poñer rumbo o seu porto de O Grove, e con un ventiño ideal, poidemos disfrutar do seu navegar. Dixemoslle hasta outra a Rúa no medio na Ría, antes de poñer proa a porto.

Magnifica inciativa esta de Vilanova que fixo que o ano Xacobeo tivera a súa manifestación por parte das Embarcacións Tradicionais, coa convocatoria da FGCMF. Non sei si será cada ano ou cada dous, pero está claro que esta Xuntanza da Rabandeira, ten que ir para diante, semente hai.
Parabens a FGCMF. pola "Travesía Xacobea", será cousa de poñela no calendario.
E parabens a Rabandeira, non podía sair meior.
(PE: Agora que xa rematei o traballo por imperativo legal, haber si podemos entrar na tempada dorneira, que este ano e sinonimo de vento e aprazamento, con criterio.)

domingo, 13 de junio de 2010

HABEMUS X ENCONTRO.




carril 2011

X ENCONTRO


Non podía ser de outro xeito, senon, tampouco sería moi xusto, era a 3ª vez que Carril e Vilaxoan presentaban candidatura a celebración do "Encontro de Embarcacións Tradicionais de Galicia", a 1ª vez, porque era Ferrol, a 2ª disque costou mais, pero "era Muros" e o conxunto de toda a súa sociedade, agora casi xa non cabían disculpas, unha vez mais, Carril e Vilaxoan plantexaron a súa candidatura, había outras asociacións onde se barallara a posibilidade de candidatura e incluso se chegara a manifestar via blog, pero a decir verdade, eran unha alternativa. Na miña opinión nada se podía facer si as Asociacións de Carril e Vilaxóan por 3ª vez presentaban cartel, sería inxusto. Rompetimóns e Vilaxoan son dúas asociacións activas, que participan da vida federativa, asisten as Asambleas e están onde hai que estar, colaborando, organizando ou participando.

Será do 30 de Xuño o 03 de xullo de 2.011.





A verdade, para min que estiven na Asamblea de RATIFICACIÓN, era a sensación de un proxecto que asumía as experiencias anteriores e con un Concello "volcado", non deixou nada o que poidera pasar. PARABENS !!! Rompetimóns e Vilaxóan, agora a facer o sono realidade e a cumplir co desexo de todos nos, un bon "Encontro" "o meior" coma sempre.
O que sí se pode apreciar a hora de decidir o lugar de Encontro e a maior implicación da sociedade nos proxectos, hai tempo erán as asociacións as que co "permiso" dos Concellos, e mesmo por elas soias as que se votaban a argallar o evento. Agora os proxectos veñen avalados polo conxunto da sociedade da vila candidata. Asociacións de veciños, culturais, de comerciantes ... todo o colectivo e consciente do interés e da relevancia do noso Encontro, non é que antes non participaran e que agora ademais son notorios.

Ilustran a entrada, as suposicións sobre a forma da imaxen do X Encontro e da área de navegación posible (ainda que non se vexa moi ben).

Que sexa corta a espera.

lunes, 31 de mayo de 2010

FACENDO CAMIÑO. IES FELIX MURIEL

O luns 31 de maio, tiven a oportuinidade de estar presente na presentación do traballo que sobre os nomes asociados os elementos propios da actividade no mar, das embarcacións, que estiveron a facer no IES. Falix Muriel de Rianxo. O Equipo de Normalización e Dinamización Linguistica do centro, desenvolveu durante tres anos o traballo, polo cal foron recoñecidos e premiados ano tras ano. Hai dous acompañado polo vicepresidente da FGCMF Francisco Fernandez Rei, os dous representando a mesma, tivera a honra e o pracer de asistir a presentación da primeira parte do traballo, agora lembraronse de nos e para o remate repetiron a chamada as persoas qeu aquel día os acompañaron a presentación de, O MEU MAR A MIÑA LINGUA.
(PREMER ENRRIBA DAS LAMINAS PARA VER)




Lembro de aquela, cando fora por vez primeira asombrarame a capacidade e a ilusión, amosada polo equipo, composto por alumnos e profesores do IES F. Muriel, eles son os responsables da elaboración das laminas sobre diversas embarcacións que ultimamente acompañan as publicacións da propia FGCMF nas súas representacións.
Un gran esforzo que nos tempos que corren veu menguado o seu orzamento, pero non a súa ilusión e traballo.


Entrevistas, fotos, debuxos, laboura de investigación que se plasma nunha revista, de onde son sacadas estas imaxes, así como diferentes laminas, adicadas a cada unha das embarcacións, que van dende a lancha xeiteira, tan rianxeira ela, como a canoa ou o barco da batea, tan propio xa dentro das nosas tipoloxías.

Para todo este traballo o seu esforzo desenvolveuse con entrevistas e recollida de datos no seu entorno e decir, dende o familiar ata o dos veciños e profesionais, carpinteiros de ribeira, asteleiros ... O resultado, de premio, non é para menos, polo que deben sentirse ben orgullosos.


O traballo e amplo en non dubidaron en achegarse a canoa ou as piraguas, onde atoparon a colaboración do clube de piraguismo de rianxeiro, así tamen se describen os modernos aparellos dos veleiros actuais, o que nos ofrece unha variada e interesante mostra do vocabulario, das voces, das embarcacións, tanto de traballo como deportivas.


As fotos acompañanse de texto superposto onde se sinala o nome do elemento, o que facilita a súa visualización e comprensión.
Agora a esperar que cheguen os fondos necesarios para establecer unha canle de difusión acorde coa valía do traballo.
Todo un pracer poder estar con eles, unha, mais outra vez. De aquela "Dornablog" ou "fungona.blogspot", non existía, pois foi antes de Brest, hoxe é unha honra dar conta de esta historia.



lunes, 10 de mayo de 2010

OS QUE FAN AS DORNAS

Que alguén teña pensado en poñerse a reparar unha dorna?, si pode ser. Eu mesmo, nunha ocasión pensei en facelo, a verdade é que menos mal que non o fixen, pois é complexo en función da fondura da reparación, unha taboa?, bueno, un costado? ... . Pero facer unha dorna requiere mais, Sobre todo requiere saber, e non soio de cortar taboas ou clavar puntas, requiere saber de barcos, de madeiras, de condicións e de aptitudes e despois de esto ser mañoso, pois unha dorna e un producto de inxeñería.

Coñezco varias persóas que fixeron unha dorna, unha. Pero mais de unha ... xa soio coñezo a dúas. Os motivos son variados, supoño que o primeiro é que hai que saber onde se mete un e segundo, facelo rentable, facelo rentable cos prezos que corren. E que eu son da opinión que hoxe en día facer unha dorna e barato, en calquera lugar por facer un barco nos cobrarían mais, pero aquí en Galicia, facer unha dorna eu penso que é barato, debe ser por como decían que "a dorna é o barco dos pobres", igual esto condicionou o seu prezo ano tras ano.

Como decía coñezo duas persóas que fan dornas, unha está en Riveira e a outra na Illa de Arousa. Cada un fai a "sua dorna" e decir o seu deseño, coas súas particularidades, por exemplo será dificil que Ramón Blanco faga unha dorna de "tilla corrida", a min dixome ..., si vamos pola de Domingo Ayaso, moi probablemente a dorna que esté a facer teña a "tilla corrida". Supoño que un, Ramón, fai dornas na praia do Cabodeiro, unde o "xurro" do rio Ulla, chega con forza, por onde baixa o "puallo" e chega a Rua. E o outro, Domingo, fai as dornas mirando a porta da ria, onde rompe o mar, onde Salvora da abrigo dos ventos que tratan de entrar a mesma. Non creo que sea unha razón estetica nin de economía, eu creo que é de orixen e de necesidade, adaptación o medio.


Despois penso que esto de facer dornas imprime marca, cando un visita a calquera dos dous carpinteiros a verdade e que o seus taieres, de entrada, parecense, salvando as distancias, porta pequena, unha fiestra por onde entra o sol e as paredes "adornadas" polas plantillas das varengas, que a dorna non ten cuadernas. Logo salpicadas de ferramentas e algun "poster" completan a súa decoración. Cada vez que entra un de nos (dos que non damos negocio), a resposta pode variar en función da hora e do choio. Lembro que a primeira vez que fun a Riveira a de Ayaso costoume un "algo" falar sen presa con él, logo non. Na de Ramón (son mais coñecido) foi algo parecido, agora e verdade e que xa non é así, cando entro pola porta da de "Moncho" (que cambadés!!, dirame), xa sabemos que imos ter farra, para de traballar e falaremos de dornas, de dornas, de regatas e de mil cousas mais de dornas e a tarde pasará placidamente, en tertulia, como si non oubera que facer mais, como si nos puxeran ali para disfrutar falando de dornas, sempre sin alterarse, recordando historias.

Hai uns días estiven pola de Domingo Ayaso, ibamos a encargar unha dorna para un amigo e casi volveu a a acontecer o mesmo, non coñezo o Sr. Ayaso, non podo decir como é, parece que as palabras que dí son mais espaciadas. Pero si poiden comprobar o seu xesto amable a súa faciana traquila e a verdade foi que me volvín a atopar falando de dornas con outro "facedor", sen presa, como si nos deran o tempo de balde. O final salvando as distancias entre as dúas persoas, tiven a sensación que esto de facer dornas, debe aportar pacencia e con ela dosis de amabilidade e semelloume que entre unha e outra carpintería non tiñamos moita diferencia, porque a tarde pasaba igual de rapido.

E o sair de ali, mentras viñamos de volta para o leste, pensaba en que non quedaba xa casi ninguén facendo dornas, algo que xa se sabe. Moncho sempre dí "esta e a última" e nunha de estás será certo, o de él é casi afeczón o de Domingo tera mais duración, vive das dornas, das reparacións e dos novos proxectos. Ali estaba a facer outra "Rabandeira", con destino Vigo oito metros de eslora carreirana, xa tiña folio e o alquitrén daballe coor e cheiro. Pero a verdade é que non é un mozo.
Mentras conducía, en silencio, non deixaba de recordar o que disfrutara da charla que tiveramos e das moitas que tiven e tiven con Moncho. Dos seus taieres, das súas personalidades (probablemente moi diferentes), da súa amabilidade, da súa sinxeleza.
E agora penso si para facer dornas non soio haberá que saber facer barcos, e coñecer madeiras e clavar puntas e ... O meior tamén hai que ter personalidade de facedor de dornas. Porque dornas, non as fai calquera.